निर्वाण षट्कम मंत्र (Nirvana Shatakam Mantra)



मनो-बुद्धि-अहंकार चित्तादि नाहं

न च श्रोत्र-जिह्वे न च घ्राण-नेत्रे ।
न च व्योम-भूमी न तेजो न वायु
चिदानंद-रूपं शिवो-हं शिवो-हं ॥ १॥

न च प्राण-संज्ञो न वै पञ्च-वायु:
न वा सप्त-धातुर्न वा पञ्च-कोष: ।
न वाक्-पाणी-पादौ न चोपस्थ पायु:
चिदानंद-रूपं शिवो-हं शिवो-हं ॥ २ ॥

न मे द्वेष-रागौ न मे लोभ-मोहौ
मदे नैव मे नैव मात्सर्य-भाव: ।
न धर्मो न चार्थो न कामो न मोक्ष:
चिदानंद-रूपं शिवो-हं शिवो-हं ॥ ३ ॥

न पुण्यं न पापं न सौख्यं न दु:खं
न मंत्रो न तीर्थं न वेदा न यज्ञा: ।
अहं भोजनं नैव भोज्यं न भोक्ता
चिदानंद-रूपं शिवो-हं शिवो-हं ॥ ४ ॥

न मे मृत्यु न मे जातिभेद:
पिता नैव मे नैव माता न जन्मो ।
न बन्धुर्न मित्र: गुरुर्नैव शिष्य:
चिदानंद-रूपं शिवो-हं शिवो-हं ॥ ५॥

अहं निर्विकल्पो निराकार रूपो
विभुत्त्वाच्च सर्वत्र सर्वेन्द्रियाणां ।
सदा मे समत्त्वं न मुक्तिर्न बंध:
चिदानंद रूपं शिवो-हं शिवो-हं॥ ६॥

निर्वाण षट्कम मंत्र का अर्थ 

मैं मन, बुद्धि, अहंकार या स्मृति नहीं हूँ,
मैं कान, त्वचा, नाक या आंख नहीं हूं,
मैं अंतरिक्ष नहीं हूँ, पृथ्वी नहीं हूँ, अग्नि नहीं हूँ, जल नहीं हूँ, वायु नहीं हूँ,
मैं चेतना और आनंद का स्वरूप हूँ,
मैं शाश्वत शिव हूँ II1II
………………….
मैं न तो श्वास हूँ, न ही पाँच तत्व,
मैं पदार्थ नहीं हूँ, न ही चेतना के पाँच कोष
न मैं वाणी हूँ, न हाथ, न पैर,
मैं चेतना और आनंद का स्वरूप हूँ,
मैं शाश्वत शिव हूँ II2II
………………….
मुझमें न कोई पसंद है न नापसंद, न कोई लालच है न कोई भ्रम,
मैं न तो गर्व जानता हूँ, न ईर्ष्या,
मेरा कोई कर्तव्य नहीं है, न धन, वासना या मोक्ष की कोई इच्छा है,
मैं चेतना और आनंद का स्वरूप हूँ,
मैं शाश्वत शिव हूँ II3II
………………….
ना पुण्य ना पाप, ना सुख ना दुःख,
मुझे किसी मंत्र, तीर्थ, शास्त्र या अनुष्ठान की आवश्यकता नहीं है,
मैं अनुभव नहीं हूँ, न ही अनुभव स्वयं है,
मैं चेतना और आनंद का स्वरूप हूँ,
मैं शाश्वत शिव हूँ II4II
………………….
मुझे न मृत्यु का भय है, न जाति या धर्म का,
मेरा कोई पिता नहीं है, कोई माता नहीं है, क्योंकि मैं कभी पैदा ही नहीं हुआ,
मैं न कोई रिश्तेदार हूँ, न कोई मित्र, न कोई शिक्षक, न कोई छात्र,
मैं चेतना और आनंद का स्वरूप हूँ,
मैं शाश्वत शिव हूँ II5II
………………….
मैं द्वैत रहित हूँ, मेरा स्वरूप निराकार है,
मैं सर्वत्र विद्यमान हूँ, सभी इन्द्रियों में व्याप्त हूँ,
मैं न तो आसक्त हूँ, न स्वतंत्र हूँ, न ही बंदी हूँ,
मैं चेतना और आनंद का स्वरूप हूँ,
मैं शाश्वत शिव हूँ II6II

Nirvana Shatakam Mantra in English Lyrics

mano-buddhi-ahankaar chittaadi naaham
n ch shrotr-jihve n ch ghraaṇ-netre .
n ch vyom-bhuumii n tejo n vaayu
chidaanand-ruupam shivo-ham shivo-ham ॥ १॥

n ch praaṇ-sanjño n vai pañch-vaayu:
n vaa sapt-dhaaturn vaa pañch-kosh: .
n vaak-paaṇii-paadow n chopasth paayu:
chidaanand-ruupam shivo-ham shivo-ham ॥ २ ॥

n me dvesh-raagow n me lobh-mohow
made naiv me naiv maatsary-bhaav: .
n dharmo n chaartho n kaamo n moksh:
chidaanand-ruupam shivo-ham shivo-ham ॥ ३ ॥

n puṇyam n paapam n sowkhyam n du:kham
n mantro n tiirtham n vedaa n yajñaa: .
aham bhojanam naiv bhojyam n bhoktaa
chidaanand-ruupam shivo-ham shivo-ham ॥ ४ ॥

n me mṛtyu n me jaatibhed:
pitaa naiv me naiv maataa n janmo .
n bandhurn mitr: gururnaiv shishy:
chidaanand-ruupam shivo-ham shivo-ham ॥ ५॥

aham nirvikalpo niraakaar ruupo
vibhuttvaachch sarvatr sarvendriyaaṇaan .
sadaa me samattvam n muktirn bandh:
chidaanand ruupam shivo-ham shivo-ham॥ ६॥
nirvaaṇ shaṭkam mantr kaa arth (meaning of nirvana shatakam mantra)
main man, buddhi, ahankaar yaa smṛti nahiin huun,
main kaan, tvachaa, naak yaa aankh nahiin huun,
main amtariksh nahiin huun, 
pṛthvii nahiin huun, agni nahiin huun, jal nahiin huun, vaayu nahiin huun,
main chetanaa owr aanand kaa svaruup huun,
main shaashvat shiv huun ii1ii
………………….
main n to shvaas huun, n hii paanch tatv,
main padaarth nahiin huun, 
n hii chetanaa ke paanch kosh
n main vaaṇii huun, n haath, n pair,
main chetanaa owr aanand kaa svaruup huun,
main shaashvat shiv huun ii2ii
………………….
mujhamen n koii pasand hai n naapasand,
 n koii laalach hai n koii bhram,
main n to garv jaanataa huun, n iirshyaa,
meraa koii kartavy nahiin hai, n dhan,
 vaasanaa yaa moksh kii koii ichchhaa hai,
main chetanaa owr aanand kaa svaruup huun,
main shaashvat shiv huun ii3ii
………………….
naa puṇy naa paap, naa sukh naa duahkh,
mujhe kisii mantr, tiirth, 
shaastr yaa anushṭhaan kii aavashyakataa nahiin hai,
main anubhav nahiin huun, n hii anubhav svayam hai,
main chetanaa owr aanand kaa svaruup huun,
main shaashvat shiv huun ii4ii
………………….
mujhe n mṛtyu kaa bhay hai, n jaati yaa dharm kaa,
meraa koii pitaa nahiin hai,
 koii maataa nahiin hai, 
kyonki main kabhii paidaa hii nahiin huaa,
main n koii rishtedaar huun, 
n koii mitr, n koii shikshak, n koii chhaatr,
main chetanaa owr aanand kaa svaruup huun,
main shaashvat shiv huun ii5ii
………………….
main dvait rahit huun, 
meraa svaruup niraakaar hai,
main sarvatr vidyamaan huun, 
sabhii indriyon men vyaapt huun,
main n to aasakt huun,
 n svatantr huun, n hii bandii huun,
main chetanaa owr aanand kaa svaruup huun,
main shaashvat shiv huun ii6ii

Nirvana Shatakam Mantra Video



Post a Comment

Please Select Embedded Mode To Show The Comment System.*

Previous Post Next Post